طرحواره رهاشدگی یکی از طرحواره‌های ناسازگار اولیه است که در دوران کودکی شکل می‌گیرد و در بزرگسالی بر روابط و زندگی فرد تاثیر منفی می‌گذارد. افرادی که این طرحواره را دارند، ترس عمیقی از تنهایی و رها شدن توسط افراد مهم زندگی‌شان دارند.
طرحواره رهاشدگی چگونه شکل می‌گیرد؟
این طرحواره معمولاً در نتیجه تجربیات ناخوشایند دوران کودکی ایجاد می‌شود، از جمله:
**از دست دادن والدین یا مراقبان:** مرگ، طلاق یا جدایی از والدین یا مراقبان اصلی می‌تواند باعث ایجاد احساس رهاشدگی در کودک شود.
* **بی‌توجهی عاطفی:** والدینی که نیازهای عاطفی کودک را نادیده می‌گیرند یا به او بی‌توجهی می‌کنند، می‌توانند باعث ایجاد احساس رهاشدگی در کودک شوند.
* **ناپایداری عاطفی والدین:** والدینی که رفتارها و احساسات ناپایداری دارند، مانند والدینی که دچار اختلالات روانی هستند یا سوء مصرف مواد دارند، می‌توانند باعث ایجاد احساس ناامنی و رهاشدگی در کودک شوند.
* **تجربیات طرد شدن:** تجربیات طرد شدن توسط همسالان یا سایر افراد مهم زندگی نیز می‌تواند در ایجاد این طرحواره نقش داشته باشد.
نشانه‌های طرحواره رهاشدگی
افرادی که طرحواره رهاشدگی یا تله رهاشدگی دارند، ممکن است نشانه‌های زیر را تجربه کنند:
**ترس شدید از تنهایی:** آن‌ها از تنها ماندن وحشت دارند و به هر قیمتی از آن اجتناب می‌کنند.
* **وابستگی شدید به دیگران:** آن‌ها به شدت به افراد مهم زندگی‌شان وابسته می‌شوند و از ترس از دست دادن آن‌ها، دست به هر کاری می‌زنند.
* **رفتارهای چسبنده و کنترل‌کننده:** آن‌ها ممکن است رفتارهای چسبنده و کنترل‌کننده‌ای از خود نشان دهند تا از رها شدن توسط دیگران جلوگیری کنند.
* **حساسیت شدید به طرد شدن:** آن‌ها به شدت به نشانه‌های طرد شدن حساس هستند و حتی کوچک‌ترین نشانه‌ها را به عنوان طرد شدن تلقی می‌کنند.
* **تخریب روابط:** ترس از رها شدن ممکن است باعث شود آن‌ها روابط خود را تخریب کنند، به عنوان مثال، با رفتارهای پرخاشگرانه یا بی‌اعتمادی.
* **جذب افراد غیرقابل دسترس:** آن‌ها ممکن است به طور ناخودآگاه جذب افرادی شوند که از نظر عاطفی غیرقابل دسترس هستند، زیرا این افراد احساس آشنایی را برای آن‌ها تداعی می‌کنند.
* **پیش‌بینی رها شدن:** آن‌ها همیشه انتظار دارند که توسط دیگران رها شوند و این انتظار بر روابط آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد. این افراد نشخوار فکری یا اورثینک درباره تنهایی و طرد شدگی دارند.
تاثیرات طرحواره رهاشدگی
طرحواره رهاشدگی می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر زندگی فرد داشته باشد، از جمله:
**مشکلات در روابط:** آن‌ها ممکن است در ایجاد و حفظ روابط سالم با دیگران مشکل داشته باشند.
* **اضطراب و افسردگی:** ترس از تنهایی و رها شدن می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و افسردگی در آن‌ها شود.
* **مشکلات در عزت نفس:** آن‌ها ممکن است عزت نفس پایینی داشته باشند و احساس بی‌ارزشی کنند.
* **مشکلات در عملکرد شغلی:** ترس از طرد شدن می‌تواند بر عملکرد شغلی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد.
درمان طرحواره رهاشدگی
درمان طرحواره رهاشدگی معمولاً شامل روان‌درمانی طولانی‌مدت است. درمانگران با استفاده از روش‌هایی مانند طرحواره درمانی و درمان شناختی رفتاری (CBT)، به افراد کمک می‌کنند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار خود را شناسایی و تغییر دهند.
راهکارهای مقابله با طرحواره رهاشدگی
**شناسایی الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار:** اولین قدم برای مقابله با این طرحواره، شناسایی الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار است.
* **به چالش کشیدن افکار منفی:** افکار منفی خود را به چالش بکشید و به دنبال شواهد مخالف آن‌ها بگردید.
* **تقویت عزت نفس:** روی تقویت عزت نفس خود کار کنید و به خودتان یادآوری کنید که ارزشمند و دوست‌داشتنی هستید.
* **یادگیری مهارت‌های ارتباطی سالم:** مهارت‌های ارتباطی سالم را یاد بگیرید و سعی کنید روابط سالم و متعادلی با دیگران برقرار کنید.
* **درمان تخصصی:** از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید.
اگر احساس می‌کنید که طرحواره رهاشدگی بر زندگی شما تاثیر منفی می‌گذارد، از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید. درمان می‌تواند به شما کمک کند تا این طرحواره را مدیریت کنید و زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشید.
طرحواره رهاشدگی، ترسی عمیق از تنهایی و طرد شدن توسط افراد مهم زندگی است. این طرحواره در دوران کودکی شکل می‌گیرد و در بزرگسالی بر روابط و زندگی فرد تاثیر منفی می‌گذارد. اگرچه نشانه‌های کلی طرحواره رهاشدگی در مردان و زنان مشابه است، اما ممکن است تفاوت‌هایی در نحوه بروز آن‌ها وجود داشته باشد.
نشانه‌های طرحواره رهاشدگی در زنان
**وابستگی شدید به شریک عاطفی:** زنان دارای این طرحواره ممکن است به شدت به شریک عاطفی خود وابسته شوند و از ترس از دست دادن او، دست به هر کاری بزنند.
* **رفتارهای چسبنده و کنترل‌کننده:** آن‌ها ممکن است رفتارهای چسبنده و کنترل‌کننده‌ای از خود نشان دهند تا از رها شدن توسط شریک عاطفی جلوگیری کنند.
* **حساسیت شدید به نشانه‌های طرد شدن:** زنان دارای این طرحواره ممکن است به شدت به نشانه‌های طرد شدن حساس باشند و حتی کوچک‌ترین نشانه‌ها را به عنوان طرد شدن تلقی کنند.
* **تخریب روابط عاطفی:** ترس از رها شدن ممکن است باعث شود آن‌ها روابط عاطفی خود را تخریب کنند، به عنوان مثال، با رفتارهای پرخاشگرانه یا بی‌اعتمادی.
* **جذب افراد غیرقابل دسترس عاطفی:** آن‌ها ممکن است به طور ناخودآگاه جذب افرادی شوند که از نظر عاطفی غیرقابل دسترس هستند، زیرا این افراد احساس آشنایی را برای آن‌ها تداعی می‌کنند.
* **پیش‌بینی رها شدن در روابط عاطفی:** آن‌ها همیشه انتظار دارند که توسط شریک عاطفی خود رها شوند و این انتظار بر روابط آن‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
نشانه‌های طرحواره رهاشدگی در مردان
**اجتناب از صمیمیت عاطفی:** مردان دارای این طرحواره ممکن است از صمیمیت عاطفی در روابط خود اجتناب کنند، زیرا از ترس رها شدن، نمی‌خواهند به کسی نزدیک شوند.
* **نادیده گرفتن نیازهای عاطفی خود:** آن‌ها ممکن است نیازهای عاطفی خود را نادیده بگیرند و سعی کنند مستقل و قوی به نظر برسند.
* **مشکل در ابراز احساسات:** آن‌ها ممکن است در ابراز احساسات خود مشکل داشته باشند، زیرا از ترس طرد شدن، نمی‌خواهند آسیب‌پذیر به نظر برسند.
* **رفتارهای سلطه‌گرانه و کنترل‌کننده:** آن‌ها ممکن است رفتارهای سلطه‌گرانه و کنترل‌کننده‌ای از خود نشان دهند تا از رها شدن توسط شریک عاطفی جلوگیری کنند.
* **مشکل در حفظ روابط بلندمدت:** آن‌ها ممکن است در حفظ روابط بلندمدت مشکل داشته باشند، زیرا ترس از رها شدن باعث می‌شود آن‌ها روابط خود را به طور ناخودآگاه تخریب کنند.
* **جذب زنان غیرقابل دسترس عاطفی:** آن‌ها ممکن است به طور ناخودآگاه جذب زنانی شوند که از نظر عاطفی غیرقابل دسترس هستند، زیرا این زنان احساس آشنایی را برای آن‌ها تداعی می‌کنند.
نکات مهم
این نشانه‌ها صرفاً احتمالات هستند و همه افراد دارای طرحواره رهاشدگی، همه این نشانه‌ها را تجربه نمی‌کنند.
* شدت نشانه‌ها در افراد مختلف متفاوت است.
* عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز می‌توانند بر نحوه بروز این طرحواره در مردان و زنان تاثیر بگذارند.
اگر احساس می‌کنید که طرحواره رهاشدگی بر زندگی شما تاثیر منفی می‌گذارد، از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید. درمان می‌تواند به شما کمک کند تا این طرحواره را مدیریت کنید و زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشید.
مشاور نقش حیاتی در درمان طرحواره رهاشدگی ایفا می‌کند. این طرحواره که ریشه در تجربیات ناخوشایند کودکی دارد، باعث ترس شدید از تنهایی و طرد شدن در بزرگسالی می‌شود. مشاور با استفاده از رویکردهای درمانی تخصصی، به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار خود را شناسایی و تغییر دهد.
**نقش‌های کلیدی مشاور در درمان طرحواره رهاشدگی:**
1. **ایجاد رابطه درمانی امن و حمایتی:**
مشاور فضایی امن و قابل اعتماد برای فرد فراهم می‌کند تا بتواند بدون ترس از قضاوت، در مورد تجربیات و احساسات خود صحبت کند.
* مشاور با همدلی و درک، به فرد کمک می‌کند تا احساس کند که تنها نیست و کسی او را درک می‌کند.
2. **شناسایی و تحلیل طرحواره:**
مشاور به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری، احساسی و رفتاری مرتبط با طرحواره رهاشدگی را شناسایی کند.
* مشاور به فرد کمک می‌کند تا ریشه‌های این طرحواره را در تجربیات دوران کودکی خود پیدا کند.
3. **به چالش کشیدن افکار منفی:**
مشاور به فرد کمک می‌کند تا افکار منفی و ترس‌های خود را به چالش بکشد و آن‌ها را با افکار واقع‌بینانه‌تر جایگزین کند.
* مشاور به فرد کمک می‌کند تا از دام پیش‌بینی‌های منفی در مورد روابط خود خارج شود.
4. **تغییر الگوهای رفتاری:**
مشاور به فرد کمک می‌کند تا رفتارهای ناسازگار خود، مانند وابستگی شدید یا اجتناب از صمیمیت، را تغییر دهد.
* مشاور به فرد کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی سالم را یاد بگیرد و روابط متعادل‌تری برقرار کند.
5. **تقویت عزت نفس:**
مشاور به فرد کمک می‌کند تا عزت نفس خود را تقویت کند و احساس ارزشمندی کند.
* مشاور به فرد کمک می‌کند تا به خودباوری برسد و احساس کند که می‌تواند به تنهایی از خود مراقبت کند.
6. **پردازش تجربیات گذشته:**
مشاور به فرد کمک می‌کند تا تجربیات ناخوشایند دوران کودکی خود را پردازش کند و از تاثیر آن‌ها بر زندگی کنونی خود رها شود.
* مشاور به فرد کمک می‌کند تا با کودک درون آسیب‌دیده خود ارتباط برقرار کند و به او التیام بخشد.
7. **پیشگیری از عود:**
مشاور به فرد کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای مدیریت طرحواره رهاشدگی را در آینده یاد بگیرد.
* مشاور به فرد کمک می‌کند تا از بروز مجدد الگوهای ناسازگار جلوگیری کند.
**رویکردهای درمانی مورد استفاده:**
**طرحواره درمانی:** این رویکرد به طور خاص برای درمان طرحواره‌های ناسازگار اولیه طراحی شده است.
* **درمان شناختی رفتاری (CBT):** این رویکرد به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی خود را شناسایی و تغییر دهد.
* **درمان مبتنی بر دلبستگی:** این رویکرد به فرد کمک می‌کند تا الگوهای دلبستگی ناایمن خود را تغییر دهد و روابط سالم‌تری برقرار کند.
مشاوره تخصصی و مستمر، کلید موفقیت در درمان طرحواره رهاشدگی است. با همکاری مشاور ، فرد می‌تواند ترس‌های خود را مدیریت کند، روابط سالم‌تری برقرار کند و زندگی رضایت‌بخش‌تری داشته باشد.