آیا فروشگاه‌های اینترنتی باید مالیات پرداخت کنند؟

در عصر دیجیتال، کسب‌وکارهای اینترنتی به سرعت جایگاه خود را پیدا کرده‌اند و بسیاری از افراد به دنبال راه‌اندازی فروشگاه‌های آنلاین خود هستند. یکی از پرتکرارترین و حیاتی‌ترین سوالات برای این افراد این است که آیا فعالیت آن‌ها مشمول مالیات می‌شود و آیا باید مالیات پرداخت کنند؟ پاسخ قاطعانه به این پرسش “بله” است. فعالیت‌های اقتصادی در فضای اینترنت، مانند کسب‌وکارهای سنتی، از قوانین مالیاتی کشور مستثنی نیستند. هر فروشگاه اینترنتی، از یک پیج کوچک در شبکه‌های اجتماعی تا یک سایت بزرگ فروشگاهی، در صورت کسب درآمد، موظف به پرداخت مالیات است.

چرا فروشگاه‌های اینترنتی باید مالیات پرداخت کنند؟

اساساً، مالیات بر هرگونه فعالیت اقتصادی که منجر به کسب درآمد می‌شود، وضع می‌گردد. این اصل در مورد کسب‌وکارهای اینترنتی نیز صادق است و آن‌ها مشمول مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم هستند. مهم‌ترین انواع مالیات برای یک فروشگاه اینترنتی عبارتند از:

• مالیات بر درآمد مشاغل (مالیات مستقیم): این مالیات، اصلی‌ترین نوع مالیات برای صاحبان مشاغل است. نحوه محاسبه آن بر اساس سود خالص کسب‌وکار صورت می‌گیرد. به این معنا که هزینه‌های مرتبط با کسب‌وکار از کل درآمد کسر شده و مالیات بر باقیمانده (سود خالص) اعمال می‌شود. این نوع مالیات برای اشخاص حقیقی و حقوقی نرخ‌های متفاوتی دارد.
• مالیات بر ارزش افزوده (VAT): فروشگاه‌های اینترنتی که مشمول قوانین مالیات بر ارزش افزوده هستند، موظف‌اند مبلغ ۹٪ مالیات بر ارزش افزوده را به قیمت نهایی کالاها و خدمات خود اضافه و از مشتریان دریافت کنند و به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.

یک نکته کلیدی در این زمینه، تفاوت میان اشخاص حقیقی (صاحبان مشاغل انفرادی) و اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) است. تکالیف قانونی و نرخ مالیات این دو گروه با یکدیگر متفاوت است. برای مثال، اشخاص حقوقی باید علاوه بر تشکیل پرونده، دفاتر قانونی خود را پلمپ کرده و اظهارنامه سالانه را در سامانه مخصوص خود ثبت کنند.

تبصره ماده ۱۰۰ مالیاتی چیست؟

تبصره ماده ۱۰۰ مالیاتی یکی از تسهیلات قانونی مهمی است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور برای ساده‌سازی فرآیندهای مالیاتی و تشویق به شفافیت مالیاتی تدوین شده است. این تبصره به زبان ساده، یک راهکار مالیاتی مقطوع برای صاحبان مشاغل خرد و متوسط (اشخاص حقیقی) است که با رعایت شرایط خاصی، آن‌ها را از ارائه اظهارنامه مالیاتی کامل و نگهداری دفاتر قانونی معاف می‌کند.

این ابزار قانونی به منظور کاهش بروکراسی اداری و زمان‌بر میان مودیان و سازمان مالیاتی ایجاد شده است. به جای آنکه مودیان برای محاسبه مالیات خود، پیچیدگی‌های مربوط به ارائه اظهارنامه و مدارک را طی کنند، سازمان امور مالیاتی با بررسی اطلاعات موجود در پایگاه داده خود، مبلغ مالیات را به صورت مقطوع تعیین و به آن‌ها پیشنهاد می‌دهد. مزایای کلیدی استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ عبارتند از:

• معافیت از ارائه اظهارنامه کامل: نیازی به ثبت و ارسال اظهارنامه مالیاتی پیچیده نیست.
• پرداخت مقطوع مالیات: مالیات به صورت یک مبلغ ثابت و مشخص از پیش تعیین‌شده پرداخت می‌شود.
• کاهش بوروکراسی: فرآیند پرداخت مالیات به طور چشمگیری ساده‌سازی می‌شود و بار اداری مودیان کاهش می‌یابد.

این تبصره به ویژه برای کسب‌وکارهای نوپا و فعالان اقتصادی با درآمد محدود بسیار مفید است و به آن‌ها کمک می‌کند تا تمرکز بیشتری بر رشد و توسعه فعالیت‌های خود داشته باشند.

مشمولین تبصره ۱۰۰ و شرایط کلیدی برای استفاده

برای استفاده از تسهیلات تبصره ۱۰۰، تمامی صاحبان مشاغل باید شرایط مشخصی را احراز کنند. این شرایط به طور دقیق توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شوند و هر ساله ممکن است تغییراتی در آن‌ها اعمال گردد.

مشمولین اصلی و شرایط فروش

مهم‌ترین شرط برای بهره‌مندی از این تبصره، میزان کل فروش کالا و خدمات در یک سال مالیاتی است. بر اساس قوانین، مجموع فروش باید از سقف تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی تجاوز نکند. برای مثال، در سال ۱۴۰۳ (برای عملکرد سال ۱۴۰۲)، این سقف ۱۸۰ میلیارد ریال بوده است. این مبلغ برای سال ۱۴۰۴ (عملکرد سال ۱۴۰۳) حداکثر تا ۱۵۰ برابر سقف معافیت مالیاتی تعیین شده است که معادل ۲۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان در برخی منابع ذکر شده است.

نکته مهمی که در برخی منابع وجود دارد، تفاوت در اعداد اعلامی برای سقف فروش سال ۱۴۰۳ است (مثلاً ۶۷,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال در مقابل ۲۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان). این تفاوت ممکن است ناشی از تغییرات سالانه در قوانین، به‌روز نبودن برخی منابع یا تبدیل ریال به تومان باشد. نکته مهمی که فعالان اقتصادی باید به آن توجه کنند این است که اصل قانون (۱۵۰ برابر سقف معافیت) ثابت است و مبلغ ریالی یا تومانی آن هر سال بر اساس نرخ‌های جدید سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود. از این رو، بررسی آخرین اطلاعیه‌های رسمی سازمان امور مالیاتی برای اطلاع از سقف دقیق در هر سال مالیاتی ضروری است.

برای پرونده‌های مشارکتی نیز قوانین ویژه‌ای وجود دارد. در این موارد، اگر سهم درآمد یا فروش حداقل یکی از شرکا از سقف تعیین‌شده بیشتر باشد، یا اگر مجموع درآمد مشارکت از دو برابر سقف تعیین‌شده تجاوز کند، آن‌ها نمی‌توانند از این تبصره استفاده کنند.

الزامات تکمیلی برای بهره‌مندی

علاوه بر شرط مربوط به سقف فروش، شرایط دیگری نیز برای استفاده از این تسهیلات وجود دارد:

• عدم بدهی مالیاتی قبلی: مودی باید تمامی مالیات‌های سال‌های گذشته خود را به طور کامل پرداخت کرده و بدهی مالیاتی نداشته باشد.
• استفاده از پایانه‌های فروشگاهی: برخی مشاغل مانند پزشکان و وکلا که طبق قانون ملزم به استفاده از دستگاه‌های کارت‌خوان یا پایانه‌های فروشگاهی هستند، باید این الزام را رعایت کرده باشند.

چه زمانی نباید از تبصره ماده ۱۰۰ استفاده کرد؟

با وجود مزایای فراوان، استفاده از تبصره ۱۰۰ همواره بهترین راهکار نیست و گاهی اوقات ارائه اظهارنامه مالیاتی کامل می‌تواند به نفع کسب‌وکار باشد. این تبصره یک ابزار تسهیل‌کننده است، نه یک راه حل کلی برای همه شرایط.

اگر کسب‌وکار در سال مالی زیان‌ده باشد، بهتر است اظهارنامه کامل ارائه شود تا معافیت مالیاتی اثبات شود. تبصره ۱۰۰ این امکان را نمی‌دهد چون مالیات را بر اساس مبلغ مقطوع محاسبه می‌کند.

در صورت داشتن هزینه‌های قابل قبول مالیاتی مثل درمان، بیمه عمر، خسارت‌های ناشی از حوادث یا هزینه‌های خیریه، ارائه اظهارنامه کامل باعث کاهش مالیات می‌شود. این موارد در تبصره ۱۰۰ قابل کسر نیستند.

سازمان امور مالیاتی با استفاده از داده‌هایی مانند تراکنش‌های بانکی و پایانه‌های فروش، مالیات مقطوع پیشنهادی را تعیین می‌کند. این روش نشان‌دهنده حرکت به سمت سیستم داده‌محور و کاهش اتکا به خوداظهاری مودی است. در چنین سیستمی، شفافیت و دقت در امور مالی برای جلوگیری از اختلافات اهمیت ویژه‌ای دارد.

جدول زیر یک مقایسه استراتژیک برای کمک به تصمیم‌گیری بین این دو رویکرد ارائه می‌دهد:

معیار تصمیم	استفاده از تبصره ۱۰۰	ارائه اظهارنامه کامل
سادگی فرآیند	بسیار ساده؛ بدون نیاز به نگهداری دفاتر و مدارک پیچیده	پیچیده؛ نیازمند نگهداری دقیق اسناد و مدارک
میزان مالیات نهایی	مقطوع و از پیش تعیین‌شده؛ ممکن است از مالیات واقعی بیشتر باشد	بر اساس سود واقعی کسب‌وکار؛ می‌تواند کمتر باشد (در صورت وجود زیان یا هزینه‌های قابل قبول)
ریسک جریمه	پایین (در صورت پذیرش پیشنهاد سازمان)	متوسط (در صورت عدم انطباق اسناد با واقعیت)
تأیید زیان	امکان‌پذیر نیست	امکان‌پذیر است؛ منجر به عدم پرداخت مالیات می‌شود

سامانه مودیان و نقش آن در مالیات‌

سازمان امور مالیاتی با راه‌اندازی «سامانه مودیان» نظام مالیاتی را شفاف و مدرن کرده است. این سامانه به مودیان اجازه می‌دهد تمام تکالیف مالیاتی خود را به‌صورت آنلاین انجام دهند.

در این سامانه، هر مودی دارای یک «کارپوشه مالیاتی» اختصاصی است که حکم یک فضای امن برای تبادل اطلاعات با سازمان امور مالیاتی را دارد. این کارپوشه، جایی است که تمامی صورتحساب‌های فروش، اطلاعات مالی و در نهایت، فرم تبصره ماده ۱۰۰ برای مودیان واجد شرایط بارگذاری می‌شود.

سامانه مودیان، مالیات‌ستانی سنتی را با استفاده از داده‌های تراکنش‌ها و پایانه‌های فروش جایگزین کرده است.
این رویکرد فرار مالیاتی را کاهش داده و دقت و شفافیت در ثبت فعالیت‌های مالی را ضروری می‌کند. به‌ویژه برای فروشگاه‌های اینترنتی، رعایت کامل قوانین مالیاتی اکنون حیاتی است.

نحوه محاسبه و فرآیند پرداخت مالیات مقطوع

نحوه محاسبه و پرداخت مالیات بر اساس تبصره ۱۰۰ یک فرآیند ساده و مشخص است که مراحل آن به صورت زیر انجام می‌شود:

گام به گام: فرآیند تعیین مالیات توسط سازمان

سازمان امور مالیاتی، با استفاده از اطلاعات موجود در پایگاه‌های داده خود، مبلغ مالیات مقطوع را برای هر مودی واجد شرایط به صورت خودکار محاسبه و به او پیشنهاد می‌دهد. این پیشنهاد در فرمی تحت عنوان «فرم مالیات مقطوع تبصره ۱۰۰» در کارپوشه مالیاتی مودی بارگذاری می‌شود.

فرمول محاسبه این مبلغ به صورت کلی به شرح زیر است:

• سود مشمول مالیات​=مبلغ فروش کالا / خدمات​×ضریب سود فعالیت​
• ماخذ مالیاتی​=سود مشمول مالیات​−معافیت سالانه صاحبان مشاغل​
• مبلغ مالیات​=ماخذ مالیاتی​×نرخ مالیات صاحبان مشاغل​

این فرآیند، مودی را از محاسبات پیچیده و ارائه اسناد و مدارک معاف می‌کند.

دو راه پیش روی شما: پذیرش یا اعتراض؟

پس از مشاهده فرم مالیات مقطوع در کارپوشه، مودی دو راه پیش رو دارد:

1. پذیرش: اگر مبلغ پیشنهادی توسط سازمان امور مالیاتی برای مودی قابل قبول باشد، او می‌تواند فرم را تکمیل و در مهلت مقرر ارسال کند. با تأیید و پرداخت این مبلغ، مودی از ارائه اظهارنامه کامل معاف خواهد شد و تکلیف مالیاتی او برای آن سال به پایان می‌رسد.
2. اعتراض/عدم پذیرش: اگر مودی مبلغ پیشنهادی را غیرمنصفانه بداند یا اطلاعات سازمان را نادرست تلقی کند، می‌تواند پیشنهاد را نپذیرد. در این صورت، مودی مکلف است اظهارنامه مالیاتی کامل خود را به همراه تمامی اسناد و مدارک قانونی برای اثبات درآمد و هزینه‌های خود تسلیم سازمان کند. عدم انجام این کار در موعد مقرر، می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین مالیاتی شود.

تکالیف قانونی فروشگاه‌های اینترنتی

برای اینکه یک فروشگاه اینترنتی بتواند به طور قانونی و بدون مشکل فعالیت کند، باید یک سری تکالیف قانونی را به صورت منظم انجام دهد. این تکالیف شامل موارد زیر است:

تشکیل پرونده مالیاتی و دریافت شناسه یکتا

تشکیل پرونده مالیاتی نخستین گام الزامی برای همه کسب‌وکارهای اینترنتی است که باید حداکثر چهار ماه پس از شروع فعالیت در سامانه tax.gov.ir انجام شود. در این روند، برای اشخاص حقیقی به جای کد اقتصادی از کد ملی استفاده می‌شود. همچنین دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی برای ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی به سامانه مودیان ضروری است.

مهلت‌های قانونی و اهمیت آن

رعایت مهلت‌های قانونی در امور مالیاتی اهمیت حیاتی دارد. تأخیر یا عدم ارسال اظهارنامه می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین مالیاتی شود که اغلب غیر قابل بخشودگی هستند. مهلت‌های اصلی به شرح زیر است:

• اشخاص حقیقی: تا پایان خرداد ماه سال بعد برای عملکرد سال قبل.
• اشخاص حقوقی: حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی.

توجه به این تاریخ‌ها و عدم اتکا به شایعات درباره تمدید مهلت‌ها، یک توصیه کلیدی و عملی برای جلوگیری از ضررهای مالی است. حتی در صورت صفر بودن درآمد نیز، ارائه اظهارنامه الزامی است.

تکالیف جاری: ارزش افزوده، معاملات فصلی و حقوق

علاوه بر مالیات بر درآمد، فروشگاه‌های اینترنتی ممکن است تکالیف دیگری نیز داشته باشند:

• مالیات بر ارزش افزوده: مودیان مشمول مالیات بر ارزش افزوده باید صورتحساب‌های خود را صادر و گزارش آن را هر ۱۵ روز پس از پایان هر فصل به سامانه evat.ir ارسال و مالیات متعلقه را پرداخت نمایند.
• معاملات فصلی: ارسال گزارش معاملات فصلی (خرید و فروش) نیز برای برخی از مشاغل ضروری است.
• مالیات حقوق کارکنان: در صورت وجود کارمند، ارسال فهرست حقوق و پرداخت مالیات مربوطه نیز از جمله تکالیف جاری است.

جمع بندی

امروزه فعالیت اقتصادی آنلاین کاملاً تحت نظارت سازمان امور مالیاتی است و هرگونه فرار مالیاتی می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. تبصره ماده ۱۰۰ فرصتی برای صاحبان کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است تا مالیات خود را ساده و شفاف پرداخت کنند. استفاده هوشمندانه از این تبصره یا ارائه اظهارنامه کامل، می‌تواند صرفه‌جویی قابل توجهی در مالیات به همراه داشته باشد. صاحبان فروشگاه‌های اینترنتی باید فعالانه پرونده مالیاتی خود را تشکیل داده و امور مالیاتی را مدیریت کنند. مراجعه به مشاور مالیاتی متخصص برای راهنمایی شخصی‌سازی‌شده، یک سرمایه‌گذاری ضروری و هوشمندانه است.

سوالات متداول

۱. آیا کسب‌وکارهای اینترنتی می‌توانند از معافیت مالیاتی برخوردار شوند؟

برخی کسب‌وکارها مانند شرکت‌های دانش‌بنیان یا فعالان پلتفرم‌های داخلی ممکن است معافیت مالیاتی داشته باشند. با این حال، اصل کلی همچنان پرداخت مالیات برای همه فعالیت‌های اقتصادی است.

۲. اگر مالیات خود را پرداخت نکنم چه اتفاقی می‌افتد؟

پرداخت نکردن مالیات در زمان مقرر، منجر به جریمه‌ها، از دست رفتن معافیت‌ها و محرومیت از تسهیلات می‌شود. به‌طور مثال، عدم ارائه اظهارنامه ممکن است جریمه ۳۰٪ مالیات متعلق را به همراه داشته باشد.

منبع: SEE5.NET